Hiệu ứng hào quang là gì? 3 ví dụ điển hình trong cuộc sống

Hiệu ứng hào quang, một khái niệm tâm lý thú vị, mô tả cách mà ấn tượng tích cực về một khía cạnh có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta đánh giá các khía cạnh khác. Việc hiểu rõ và ứng dụng hiệu ứng hào quang có thể mang lại lợi ích lớn cho các doanh nghiệp trong việc xây dựng thương hiệu và tạo ra sự kết nối với khách hàng. Bài viết dưới đây MP Transformation sẽ giải thích rõ hiệu ứng hào quang là gì? và ứng dụng hiệu ứng này trong các lĩnh vực khác nhau.

Định nghĩa hiệu ứng hào quang là gì?

Trong cuộc sống, ấn tượng đầu tiên có thể tác động mạnh mẽ đến cách chúng ta nhìn nhận và đánh giá mọi thứ. Vậy điều gì khiến những ấn tượng này trở nên quan trọng đến vậy? Tìm hiểu ngay dưới đây nhé!

Nguồn gốc và lịch sử của thuật ngữ

Hiệu ứng hào quang, hay còn gọi là “Halo Effect”, là một khái niệm tâm lý được phát hiện lần đầu tiên bởi nhà tâm lý học Edward L. Thorndike vào năm 1920. Trong nghiên cứu của mình, Thorndike đã tiến hành một thí nghiệm với các sĩ quan quân đội, yêu cầu họ đánh giá phẩm chất của cấp dưới dựa trên ấn tượng ban đầu. Kết quả cho thấy rằng những sĩ quan có xu hướng cho rằng những người lính có ngoại hình ưa nhìn thì cũng thông minh và có khả năng lãnh đạo tốt hơn, mặc dù họ chưa có đủ thông tin để đưa ra đánh giá chính xác.

Khái niệm hiệu ứng hào quang

Hiệu ứng hào quang (halo effect) là một hiện tượng tâm lý trong đó ấn tượng tích cực hoặc tiêu cực về một đặc điểm của một người hoặc sự vật sẽ ảnh hưởng đến cách bạn đánh giá các đặc điểm khác của họ hoặc nó. Nói cách khác, nếu một người có một đặc điểm nổi bật nào đó gây ấn tượng tốt, chúng ta có xu hướng đánh giá các đặc điểm khác của người đó cũng theo hướng tích cực, và ngược lại.

Định nghĩa Hiệu ứng hào quang là gì?

Ví dụ: Khi một thương hiệu đã xây dựng được danh tiếng tốt với một sản phẩm cụ thể, như Coca-Cola với nước ngọt, người tiêu dùng sẽ dễ dàng chấp nhận các sản phẩm mới từ thương hiệu này, như nước uống thể thao hoặc nước khoáng, với niềm tin rằng chúng cũng sẽ tốt như sản phẩm gốc.

>>> Tham khảo bài viết liên quan:

3 ví dụ điển hình về hiệu ứng hào quang trong cuộc sống hàng ngày

Hiệu ứng hào quang xuất hiện trong nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, từ công việc, marketing đến các mối quan hệ cá nhân. Dưới đây là ba ví dụ điển hình về hiệu ứng này:

Trong công việc và tuyển dụng

Trong môi trường làm việc, hiệu ứng hào quang có thể ảnh hưởng đến cách mà người quản lý đánh giá nhân viên. Ví dụ, nếu một nhân viên thể hiện kỹ năng lãnh đạo xuất sắc trong một dự án, quản lý có thể tự động đánh giá cao các kỹ năng khác của họ, như khả năng làm việc nhóm hay sáng tạo, mặc dù chưa có đủ bằng chứng để hỗ trợ cho những đánh giá đó. Điều này có thể dẫn đến sự thiên lệch trong đánh giá hiệu suất và quyết định thăng tiến.

Hiệu ứng hào quang là gì trong tuyển dụng và nhân sự

Trong marketing và quảng cáo

Trong lĩnh vực marketing, hiệu ứng hào quang thường được sử dụng để tạo ấn tượng tích cực về sản phẩm hoặc thương hiệu. Một ví dụ điển hình là việc các thương hiệu mời người nổi tiếng hoặc influencer tham gia quảng cáo sản phẩm. Hình ảnh và danh tiếng tích cực của người nổi tiếng sẽ lan tỏa đến sản phẩm, khiến người tiêu dùng dễ dàng tin tưởng và lựa chọn sản phẩm đó hơn, ngay cả khi họ chưa từng trải nghiệm.

>>> Tham khảo bài viết liên quan:

Trong các mối quan hệ cá nhân

Ấn tượng ban đầu thường định hình cách chúng ta cảm nhận về một người, ngay cả khi chưa thực sự hiểu rõ họ. Chẳng hạn khi bạn mới gặp gỡ ai đó, nếu họ gây ấn tượng tốt ban đầu bằng sự thân thiện và hài hước, chúng ta có thể dễ dàng tin rằng họ cũng có những phẩm chất tích cực khác như chân thành, thông minh hoặc đáng tin cậy. Ngược lại, nếu ấn tượng đầu tiên là tiêu cực, chẳng hạn như họ tỏ ra lạnh lùng hoặc khó chịu, chúng ta có xu hướng đánh giá các đặc điểm khác của họ theo hướng tiêu cực, ngay cả khi điều đó không chính xác.

Tác động của hiệu ứng hào quang đến quá trình ra quyết định

Những ấn tượng ban đầu có thể vô tình định hình cách chúng ta đưa ra quyết định, từ công việc đến các mối quan hệ cá nhân. Hiệu ứng hào quang chính là yếu tố đứng sau những đánh giá này. Vậy nó ảnh hưởng như thế nào đến quá trình ra quyết định của chúng ta?

Tác động tiêu cực và tích cực của Hiệu ứng hào quang là gì

Ảnh hưởng tích cực

Hiệu ứng hào quang có thể mang lại nhiều tác động tích cực trong cuộc sống và công việc khi ấn tượng ban đầu tạo ra những cảm nhận tốt đẹp. Một số ảnh hưởng tích cực của hiệu ứng này bao gồm:

• Xây dựng niềm tin: Khi ai đó tạo ra một ấn tượng ban đầu tốt, như có phong thái tự tin hoặc thân thiện, người khác sẽ có xu hướng tin tưởng họ hơn. Điều này đặc biệt quan trọng trong công việc hoặc khi gặp gỡ khách hàng lần đầu, giúp xây dựng mối quan hệ dễ dàng hơn.
• Thúc đẩy động lực và tinh thần làm việc: Trong môi trường làm việc, khi một nhân viên có thành tích nổi bật, họ có thể được đánh giá cao hơn ở các khía cạnh khác như tinh thần làm việc hoặc sự cống hiến. Điều này có thể thúc đẩy họ tiếp tục nỗ lực, tạo ra môi trường làm việc tích cực và năng động.
• Tăng cường hiệu quả quảng cáo: Người tiêu dùng ngày nay ngày càng quan tâm đến giá trị mà một thương hiệu mang lại, không chỉ ở sản phẩm mà còn ở những đóng góp cho xã hội. Khi doanh nghiệp tích cực tham gia vào các hoạt động cộng đồng, họ sẽ thu hút được sự ủng hộ từ khách hàng, đặc biệt là những người có ý thức xã hội cao. Theo nghiên cứu, khách hàng có xu hướng trung thành hơn với những thương hiệu mà họ cảm thấy chia sẻ giá trị và trách nhiệm tương tự.

Ảnh hưởng tiêu cực

Mặc dù có những tác động tích cực, hiệu ứng hào quang cũng có thể gây ra những đánh giá thiếu chính xác và tiêu cực nếu ấn tượng ban đầu không tốt. Một số ảnh hưởng tiêu cực của hiệu ứng này bao gồm:

• Đánh giá sai lầm về năng lực: Trong tuyển dụng, nếu ứng viên gây ấn tượng ban đầu không tốt (chẳng hạn như vì trang phục hoặc một cử chỉ thiếu tự tin), nhà tuyển dụng có thể đánh giá họ thấp hơn về năng lực, ngay cả khi những kỹ năng và kinh nghiệm thực tế của họ là tốt. Điều này có thể dẫn đến việc bỏ lỡ những ứng viên tiềm năng.
• Kéo theo sự kỳ thị hoặc định kiến: Khi một người bị ấn tượng xấu từ ban đầu (ví dụ như vì phong cách ăn mặc hay cách nói chuyện), các đánh giá sau đó cũng dễ bị ảnh hưởng theo hướng tiêu cực. Điều này có thể dẫn đến việc hình thành các định kiến không công bằng và làm giảm khả năng hợp tác giữa các bên.
• Hiểu nhầm sản phẩm hoặc dịch vụ: Hiệu ứng hào quang cũng có thể khiến người tiêu dùng đánh giá cao một sản phẩm hoặc thương hiệu không dựa trên chất lượng thực tế, mà chỉ dựa trên hình ảnh hoặc đại sứ thương hiệu. Điều này có thể dẫn đến sự thất vọng khi trải nghiệm thực tế không đáp ứng được kỳ vọng.

Hiệu ứng hào quang có thể vừa là công cụ hỗ trợ tích cực, vừa là yếu tố cản trở trong quá trình ra quyết định. Hiểu rõ về hiệu ứng này giúp chúng ta cân nhắc kỹ lưỡng hơn trước khi đưa ra các đánh giá, từ đó tránh được những sai lầm không đáng có.

Ứng dụng hiệu ứng hào quang trong các lĩnh vực khác nhau

Hiệu ứng hào quang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực vì nó có khả năng định hình nhận thức và hành vi của con người một cách mạnh mẽ. Dưới đây là những ứng dụng phổ biến của hiệu ứng hào quang trong giáo dục và kinh doanh.

Ứng dụng của hiệu ứng hào quang là gì?

Trong giáo dục và đào tạo

Hiệu ứng hào quang có ảnh hưởng đáng kể trong môi trường giáo dục. Cụ thể, giáo viên thường có xu hướng đánh giá và tương tác với học sinh dựa trên ấn tượng tổng thể về sự hấp dẫn hoặc tính cách của học sinh đó. Nghiên cứu của Clifford và Walster (1973) chỉ ra rằng giáo viên có kỳ vọng cao hơn đối với những học sinh mà họ cho là hấp dẫn, dẫn đến việc họ có thể đánh giá sai lệch về khả năng học tập của những học sinh này.

Ngoài ra, khi một giáo viên được coi là thân thiện và ấm áp, học sinh cũng có xu hướng đánh giá họ là người hấp dẫn và dễ mến hơn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cách giáo viên đối xử với học sinh mà còn làm tăng động lực học tập của học sinh

Trong lĩnh vực kinh doanh và thương mại

Hiệu ứng hào quang được sử dụng rộng rãi trong kinh doanh để tạo ra hình ảnh tích cực cho sản phẩm và thương hiệu. Trong marketing, các thương hiệu thường sử dụng hình ảnh người nổi tiếng hoặc cá nhân có uy tín để quảng cáo sản phẩm. Khi người tiêu dùng thấy một ngôi sao nổi tiếng đại diện cho một sản phẩm, họ có xu hướng nghĩ rằng sản phẩm đó chất lượng tốt và đáng tin cậy. Điều này giúp thương hiệu tăng doanh số bán hàng và mở rộng thị trường.

Ngoài ra, hiệu ứng hào quang cũng ảnh hưởng đến cách người tiêu dùng đánh giá giá trị của sản phẩm. Nếu một sản phẩm được thiết kế tinh tế và có bao bì đẹp mắt, người tiêu dùng có thể cảm thấy sản phẩm đó có giá trị cao hơn, ngay cả khi chất lượng thực tế không khác biệt nhiều so với sản phẩm tương tự.

Doanh nghiệp có thể sử dụng hiệu ứng hào quang để xây dựng thương hiệu mạnh mẽ. Một thương hiệu có hình ảnh tích cực và uy tín trong mắt người tiêu dùng sẽ dễ dàng hơn trong việc thuyết phục họ thử nghiệm sản phẩm mới hoặc duy trì lòng trung thành với thương hiệu.

Trong truyền thông và báo chí

Trong ngành truyền thông, hiệu ứng hào quang có ảnh hưởng sâu sắc đến việc truyền tải thông tin và cách mà công chúng tiếp nhận các thông điệp. Các nhà báo có thể tạo ra một hình ảnh hào quang cho những nhân vật nổi tiếng, như chính trị gia hoặc nghệ sĩ, thông qua cách viết bài. Một bài viết tích cực về một nhân vật có thể khiến công chúng đánh giá cao hơn về năng lực và phẩm chất của họ, ngay cả khi thực tế không hoàn toàn như vậy.

Ngoài ra, các sự kiện có sự tham gia của những người nổi tiếng hoặc có tính chất hấp dẫn thường nhận được sự chú ý nhiều hơn, trong khi các vấn đề quan trọng nhưng không gây được sự chú ý lại bị bỏ qua. Điều này có thể dẫn đến một bức tranh không đầy đủ về các sự kiện đang diễn ra.

Trong truyền thông, việc sử dụng các biểu tượng hoặc hình ảnh gây cảm xúc mạnh mẽ có thể tạo ra hiệu ứng hào quang tích cực cho các chiến dịch truyền thông. Khi một chiến dịch xã hội được hỗ trợ bởi một người nổi tiếng, công chúng có xu hướng tham gia và ủng hộ mạnh mẽ hơn, điều này làm tăng hiệu quả của thông điệp mà chiến dịch muốn truyền tải.

So sánh hiệu ứng hào quang với các hiệu ứng tâm lý khác

Hiệu ứng hào quang cho thấy chúng ta thường đánh giá tích cực toàn diện về một người hoặc sự vật chỉ từ một ấn tượng ban đầu nổi bật. Khác với hiệu ứng đối lập – khi ấn tượng xấu chi phối toàn bộ đánh giá, hoặc hiệu ứng xác nhận – khi ta tìm kiếm thông tin củng cố niềm tin sẵn có, hiệu ứng hào quang nhấn mạnh tầm quan trọng của cảm nhận đầu tiên trong nhận thức tổng thể.

Sự khác nhau giữa hiệu ứng Pygmalion và hiệu ứng hào quang là gì?

Hiệu ứng hào quang và hiệu ứng Pygmalion

Hiệu ứng hào quang (Halo Effect) và hiệu ứng Pygmalion đều liên quan đến cách mà ấn tượng ban đầu có thể ảnh hưởng đến đánh giá và hành vi của con người. Hiệu ứng hào quang xảy ra khi một đặc điểm tích cực (như sự hấp dẫn) dẫn đến việc đánh giá tích cực về các đặc điểm khác của cá nhân đó, trong khi hiệu ứng Pygmalion đề cập đến việc kỳ vọng của người khác có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của một cá nhân. 

Cụ thể, nếu giáo viên tin rằng một học sinh có khả năng cao, họ sẽ có xu hướng dành nhiều sự chú ý và hỗ trợ hơn, từ đó giúp học sinh đó đạt được thành công hơn. Mặc dù cả hai hiệu ứng đều dựa trên những ấn tượng ban đầu, hiệu ứng hào quang tập trung vào sự lan tỏa của những đánh giá tích cực, trong khi hiệu ứng Pygmalion nhấn mạnh vào vai trò của kỳ vọng trong việc hình thành hành vi.

Hiệu ứng hào quang và thành kiến xác nhận

Hiệu ứng hào quang và thành kiến xác nhận (Confirmation Bias) đều là những sai lệch nhận thức nhưng hoạt động theo cách khác nhau. Hiệu ứng hào quang xảy ra khi một ấn tượng tích cực về một khía cạnh cụ thể của một cá nhân hoặc sản phẩm dẫn đến việc đánh giá tích cực về các khía cạnh khác. Ngược lại, thành kiến xác nhận là xu hướng tìm kiếm, giải thích và ghi nhớ thông tin theo cách mà xác nhận các niềm tin hoặc giả thuyết hiện có của chúng ta. 

Ví dụ, nếu một người đã có ấn tượng tốt về một thương hiệu, họ có thể bỏ qua thông tin tiêu cực về thương hiệu đó (hiệu ứng hào quang), trong khi thành kiến xác nhận sẽ khiến họ chỉ chú ý đến thông tin hỗ trợ cho niềm tin rằng thương hiệu đó là tốt. Cả hai hiện tượng này đều dẫn đến những đánh giá sai lệch nhưng từ những cơ chế tâm lý khác nhau.

Một số câu hỏi về hiệu ứng hào quang thường gặp

1. Làm thế nào để tránh bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng hào quang trong quá trình tuyển dụng?

Để giảm thiểu tác động của hiệu ứng hào quang trong tuyển dụng, nhà tuyển dụng nên sử dụng các tiêu chí đánh giá rõ ràng và cụ thể, thực hiện phỏng vấn theo cấu trúc, và xem xét nhiều nguồn thông tin khác nhau về ứng viên. Việc tập trung vào năng lực và kinh nghiệm thực tế thay vì ấn tượng ban đầu sẽ giúp đưa ra quyết định chính xác hơn.

2. Hiệu ứng hào quang có thể được sử dụng như một công cụ marketing hiệu quả không?

Có, hiệu ứng hào quang là một công cụ marketing mạnh mẽ. Các nhà quảng cáo thường khai thác nó bằng cách kết hợp sản phẩm với những người nổi tiếng hoặc tạo ra hình ảnh tích cực để tăng cường lòng tin và thiện cảm của khách hàng đối với sản phẩm. Khi người tiêu dùng có ấn tượng tốt về một khía cạnh của thương hiệu, họ sẽ dễ dàng tha thứ cho những sai sót khác.

>>> Tham khảo bài viết liên quan:

Lời kết

Hiệu ứng hào quang là một công cụ mạnh mẽ giúp tác động đến cách mà mọi người cảm nhận và đánh giá. Trong marketing, giáo dục, hay quản lý, việc tận dụng hiệu ứng này không chỉ xây dựng hình ảnh tích cực mà còn tạo nên sự kết nối sâu sắc với khách hàng và đối tác.

Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn nữa về khái niệm hiệu ứng hào quang là gì và cách khai thác hiệu ứng hào quang để phát triển thương hiệu hoặc tối ưu hóa chiến lược kinh doanh, hãy để MP Transformation đồng hành cùng bạn trong hành trình chuyển hóa và hoàn thiện này. Liên hệ nagy với MP Transformation để được hỗ trợ chi tiết nhé!